سیستم سازی چیست؟ سیستم سازی یا «سیستم سازی کسبوکار» شامل تمام کارهایی است که برای خودکارسازی کسبوکار انجام میشود تا با کمترین نظارت و دخالت مدیر، اغلب کارها بهخوبی پیش برود. علم سیستم سازی به مدیران کمک میکند وابستگی کسبوکار را به خودشان کاهش دهند و وقتی در محل کار نیستند تمامی کارها بهخوبی پیش برود. تعریف سیستم سیستم مجموعهای از عناصر به هم پیوسته است که خروجی مشخصی ایجاد میکند. کسبوکار هم یک سیستم است و مجموعهای است که خروجی مشخصی ایجاد میکند. سیستم کسبوکار شامل مجموعهای از افراد، اسناد و ابزار است و خروجی کسبوکار سودی است که ایجاد میکند.
افراد: شامل خودمان، کارکنان و تمام تامینکنندگان و کسانی است که در پیشبرد کسبوکار ما اثرگذار هستند.
اسناد: منظور از اسناد، چشمانداز، ماموریت، مزیت رقابتی و تمام دستورالعملهایی است که در آن تمام فرایندهای کسبوکار توضیح داده شده است.
ابزار: بخش مهمی از سیستم کسبوکار ما تجهیزات و ابزاری هستند که باعث پیشروی کسبوکار میشوند. کامپیوتر، سیستم تلفنی، وبسایت، سامانه پیامکی، نرمافزارها و … ابزاری هستند که بخشی از سیستم کسبوکار ما هستند.
سیستم سازی ساخت و بهینهسازی اجزای سیستم برای کارکرد بهتر است. یعنی از افراد بهتر، کاراتر و قویتر استفاده کنیم، تمام فعالیتها و فرایندهای کسبوکار را ثبت کنیم و اسنادی تهیه کنیم که هر کسی مطابق آنها بتواند کسبوکار را پیش ببرد. همچنین از ابزار و تجهیزات بهتر و حرفهایتر استفاده کنیم تا سیستم ما بهتر کار کند.
نکته جالب آن است که شما احتمالا همین الان یک سیستم کسبوکار دارید. یعنی کارمندانی دارید. از تجهیزاتی مثل کامپیوتر، تلفن، فکس و … استفاده میکنید. همچنین برای انجام برخی کارها دستورالعملهایی دارید که البته شاید جایی مکتوب نکردهاید و در ذهن شما و کارمندان ذخیره شده است! موضوع آن است که باید این سیستم را بهینهسازی کنید تا عملکرد بهتری داشته باشد.
اگر سیستم سازی را به درستی انجام دهید، بهعنوان مدیر لازم نیست در تمام جزئیات و تصمیمگیریهای کوچک نقش داشته باشید. وقت شما آزادتر میشود و میتوانید به اندازه کافی به تفریح و استراحت بپردازید که همین موضوع باعث افزایش عملکرد شما در محل کار میشود.
اغلب مدیران در محل کار، کارهای یک مدیر را انجام نمیدهند. آنها در بهترین حالت یک کارمند خوب هستند و کارهایی را انجام میدهند که از عهده یک کارمند خوب به راحتی برمیآید. کارهایی مانند حسابداری، امور مالی، خرید مواد اولیه و حتی مذاکره با خریداران جزو کارهای یک مدیر نیست.
کارهای کلیدی یک مدیر مواردی مثل استخدام، اخراج، انگیزش کارکنان، هدفگذاری، تعریف پروژه، طراحی استراتژی و … هستند. اگر سیستم سازی نکنید هیچگاه فرصت کافی نخواهید داشت تا به کارهای واقعی یک مدیر بپردازید!
اگر به سیستم سازی نپردازید، رشد کسبوکار شما بسیار محدود خواهد بود و در نقطهای متوقف میشود. موضوعی که خیلی از مدیران به آن توجه ندارند، کار در مقیاس بزرگ است. هر کاری اگر در مقیاسی بزرگ انجام شود نیاز به سیستم سازی دارد.
فرض کنید، میخواهید خدمات پس از فروش شما عالی باشد. اگر فقط ۵ مشتری دارید، این کار بسیار ساده است و یک کارمند باهوش بهراحتی میتواند به این ۵ نفر خدماتی عالی ارائه بدهد. اگر کسبوکار شما ۵۰۰ یا حتی ۵۰۰۰۰ مشتری داشته باشد، دیگر امکانپذیر نیست که صرفا با نیروی انسانی باهوش کار را پیش ببرید. شما به سیستمی نیاز دارید که شامل سختافزار، نرمافزار و برنامهریزی دقیق است تا بتوانید به چند هزار نفر خدمات بدهید.
اگر همین الان به سیستم سازی نپردازید، کسبوکار شما قابلیت رشد نامحدود نخواهد داشت و پس از مدتی متوقف خواهید شد!
بسیاری از مدیران این تفکر اشتباه را دارند که هیچکس مانند خودشان نمیتواند کارها را بهخوبی انجام بدهد. عدهای دیگر فکر میکنند اگر کارهای مهم را به دیگران واگذار کنند خودشان فرد بیارزشی خواهند بود یا کارکنان از آنها حساب نخواهند برد.
اگر افرادی مثل بیل گیتس، استیو جابز و … اینطور فکر میکردند هنوز یک شرکت بسیار کوچک داشتند و احتمالا خودشان در حال برنامهنویسی بودند! چون فکر میکردند هیچکس مثل خودشان نمیتواند برنامهنویسی کند. برای ساختن یک کسبوکار موفق هیچ راهی ندارید جز واگذاری کارها به دیگران. البته شاید این واگذاری تا مدتها با آموزش و نظارت همراه باشد تا به نتیجه مطلوب برسید.
اگر میخواهید به سیستم سازی بپردازید باید از فناوری استفاده کنید. مثلا اپلیکیشنهایی وجود دارد که توسط آنها میتوانید کارها را فهرست کنید. سپس هر کار را به یک کارمند واگذار کنید. پیام خودکاری به کارمند ارسال خواهد شد و یادآوری خواهد کرد که کار باید انجام شود. همچنین کارمند میتواند روند پیشرفت کار را اعلام کند و شما در اپلیکیشن وضعیت کارها را بررسی کنید. این موارد نیاز به استفاده از نرمافزارها و اپلیکیشنهای مختلف دارد. شاید برخی از مدیران از این موارد ترس دارند، ولی برای پیشرفت، باید بر این ترس غلبه کنید!
البته یک راهکار دیگر هم وجود دارد! تمام کارهای مربوط به فناوری را به یکی از اعضای تیم واگذار کنید و به او اعتماد کنید. شما فقط بگویید دقیقا دنبال چه نتیجهای هستید و آن فرد تحقیق کند و سختافزار و نرمافزار مناسب را تهیه کند تا به سیستم کسبوکارتان اضافه شود.
بسیاری از کارآفرینان بیش از حد پرمشغله هستند. البته این موضوع خودش نشانه بدی است و نشان میدهد مشکلی وجود دارد. یک مدیر موفق نباید خیلی پرمشغله باشد. اگر خیلی پرمشغله هستید دلیلش آن است که اغلب کارهایی که در روز انجام میدهید اصلا کار شما نیست! کار کارمندانتان است! شما همیشه باید وقت کافی برای فکر کردن، برنامهریزی، طراحی استراتژی و … داشته باشید.
یک دانشآموز دوچرخهای را در دستش گرفته بود و با سرعت به سمت مدرسه میدوید. دوستانش میگویند چرا سوار دوچرخه نمیشوی؟ او میگوید: «آنقدر دیر شده است که فرصت ندارم دوچرخه را پایین بگذارم و سوارش شوم!» کار بسیاری از کارآفرینان اینطور است!
برخی از مدیران بسیار ایدهآلگرا هستند. همین موضوع باعث میشود بیشتر وقت خودشان را با برنامهریزی و بررسی مواردی بگذرانند که هیچگاه اجرایی نمیشود. ایدهآلگرایی باعث میشود تا تمام جوانب کار با دقت بررسی نشده، هیچ اقدامی صورت نپذیرد. همین موضوع باعث به تعویق افتادن کارها میشود. مدیران ایدهآلگرا کمتر به سیستم سازی میپردازند چون نیاز به ایجاد تغییرات زیادی در کسبوکار است.